Jaiak eta ohiturak
GALAR ZENDEAREN EGUNA
Galar Zendearen Eguna urtero egiten da, ekainaren lehenbiziko asteburuko larunbatean eta igandean. Festa antolatzeko, alfabetikoki txandakatzen dira herriak urtero.
- 2010an: Getzen.
- 2011n Subitzan, ekainaren 4an.
- 2012 Arlegin, ekainaren 2an.
- 2013 Cordovillan, ekainaren 1ean.
- 2014 Espartzan, ekainaren 7an.
- 2015 Ezkirotzen, ekainaren 6an
- 2016 Galarren, ekainaren 4an
- 2017 Olatzen, ekainren 3an
- 2018 Getzen, ekainaren 2an
- 2019 Subitzan, ekainaren 1ean
EUSKARAREN EGUNA
- 2009an, Espartzan
- 2010ean, Ezkirotzen
- 2011n, Getzen
- 2012an, Subitzan
- 2013an, Galarren
- 2014an, Arlegin
- 2015ean, Olatzen
- 2016an, Cordovillan
- 2017an, Espartzan
- 2018an, Arlegin
- 2019an, Ezkirotzen
GALAR ZENDEKO KONTZEJUEN 2019KO FESTAK ETA ERROMERIAK
ARLEGI
FESTAK
Abuztuaren 30, 31 eta irailaren 1
Zaindaria: San Martin
ERROMERIA
Maiatzaren 5a, igandea, Espartzarekin batera.
BARBATAIN
FESTAK
Irailaren 27 eta 28
Zaindaria: San Migel
CORDOVILLA
FESTAK
Irailaren 13, 14 eta 15
Zaindaria: San Kosme eta San Damian
FESTA TXIKIAK
Ekainaren 15
ERROMERIA
Ez dago
EZKIROTZ
FESTAK
Abuztuaren 15, 16, 17, 18a
Zaindaria: Santa Elena
Ekainaren 15 eta 16a, San Adrian
ESPARTZA
FESTAK
Irailaren 12, 13, 14 eta 15a
Zortziurrena: Irailaren 21
Zaindaria: San Esteban
ERROMERIA
Maiatzaren 5a, igandea. Gurutze Santua baseliza. Maiatzaren lehenbiziko asteburuan egiten da beti, Arlegirekin batera.
GALAR
HERRIKO FESTAK
Apirilaren 26, 27, 28, 30 eta maiatzaren 1a
Zortziurrena: maiatzaren 4a
Zaindaria: San Martin
ERROMERIA
Ez dago
OLATZ
HERRIKO FESTAK
Irailaren 6, 7 eta 8a
Zaindaria: San Migel
ERROMERIA
Maiatzaren 11, larunbata. San Migel baseliza
GETZE
HERRIKO FESTAK
Irailaren 5, 6, 7 eta 8a
Zaindaria: San Isidro
ERROMERIA
Maiatzaren 12a, igandea San Isidro erromeria
SUBITZA
HERRIKO FESTAK
Ekainaren 20, 21, 22, 23 eta 24a
Zaindaria: San Joan Bataiatzailea
ERROMERIAK
Maiatzaren 12a Erreniegako Gurutze Santua
Antzinako ohiturak
Azken hamarraldietan Zendeako ohiturak nabarmen aldatu dira, industrializazioarengatik eta bertako herriak hiritik hurbil daudelako. Hori dela eta, herri ohitura batzuk galdu dira hein batean. Hortaz, duela hamarraldi gutxitan, adibidez, nekazariak eta abeltzainak Iruñeko azokara joan ohi ziren larunbatero, produktuak saltzera eta solas egitera. Era berean, parrokiaren elizkizunetara joan ohi ziren Zendeako herritarrak, maiz eta etengabe.
Ehiza eta arrantza, lehenbizikoa gehiago, biziki gogoko izan zituzten Zendeako herritarrek.
Beste ohitura batzuk ziren, adibidez, nekazaritzako jardueretan etxekoen artean gertatzen zen isilpeko lehia eta herri bereko batzarrek egiten zituzten lanak, anitz eta nabariak baitziren. Fenomeno hura izan liteke Euskal Herrian egiten diren txapelketa handien sorburua edo aurrendaria.
Zendeako zaindariaren jaiak irailean ospatzen ziren, Getzen, Subitzan eta Galarren izan ezik, herri horietan abuztuan, ekainean eta maiatzean, hurrenez hurren, ospatzen baitziren. Gaur egun orkestrek alaitzen dituzte festa horiek, baina duela gutxi arteraino gaita, atabala, akordeoia eta txaranga ziren musika-tresna edo talde nagusi. Familiaren mahaian egiten ziren otorduak, eta, menuari dagokionez, odolkiak, bildots errea, oilaskoa eta piper-opilak ziren plater nagusiak.
Zaindariaren festetako folklore ohitura interesgarri bat “Maiordomoak” ziren. Herriko neska-mutilen artean bikote bat izendatzen zen urtero. Biak kolorezko zintez apaintzen ziren, mutilak txapelaren inguruan zuen zinta eta neskak, ordea, diadema gisa jantzirik. Beren zeregina zen dantza irekitzea, eta, jarraian, “maiordomoa” zen neskaren etxera abiatzen ziren, ohiko txokolate-jatera.